Arjantin Cumhuriyeti Brezilya‘dan sonra; Güney Afrikanın ikinci büyük ülkesidir. Batıda And Dağları’ndan, doğuda Atlas Okyanusu’na kadar uzanır.
Sıcak olan kuzey eyaletlerinde pirinç, şeker kamışı, pamuk ve tropik ürünler yetişir. Ülkenin doğusundaki ve iç kesimlerindeki ovalar serin, sıcak ve ağaçsızdır. Bu yüzden sığır yetiştiriciliği ve tahıl üretimi için elverişlidir. batıda And Dağlarının yakınlarındaki topraklar daha kuraktır. Ama dağlardan gelen derelerden yararlanılarak toprak sulandığında üzüm, şeftali ve diğer meyveler yetiştirilir. Daha güneyde And Dağlan’nın yamaçları arasında, merkezinde San Carlos de Bariloche kenti bulunan güzel bir göller bölgesi vardır. En güneydeki Patagonya hem kurak, hem de” soğuk bir bölgedir, ama burada çok büyük koyun sürülerini besleyen otlaklar da vardır.
Patagonya’nın kuzey bölgesindeki Rio Negro Vadisi, ılıman bölge meyvelerinin yetiştirildiği önemli bir merkez olmuştur. Bu bölgede elma, armut ve erik yetiştirilir. Üç büyük akarsu ülkeyi güneye ve doğuya doğru geçerek Atlas Okyanusu’na ulaşır. Bunlann en büyüğü, Paramı, Paraguay ve Uruguay ırmaklannın oluşturduğu kuzeydeki Rio de la Plata akarsu ağıdır. Bu ırmakların oldukça büyük bir bölümünde ulaşım gemilerle sağlanır. Ayn bir madde olarak okuyabileceğiniz, doruklan karla kaplı And Dağlan batıdaki Şili sının boyunca güneye uzanır. Bu dağların bazı doruklan deniz düzeyinden 6.000 metreyi aşan yüksekliğe ulaşır. Kıtanın en güney ucunda, ülkenin öteki bölümünden Macellan Boğazı‘yla aynlan Tierradel Fuego Adası vardır. Üçte biri Arjantin’e, üçte ikisi Şili’ye ait olan adada, sürekli sert rüzgarlar eser, iklim soğuk ve yağışlıdır. Doğuda, İngiltere’ye ait Falkland Adaları vardır. Arjantin, Malvine Adaları olarak adlandırdığı bu adalar üstünde hak iddia etmektedir. Arjantin Cumhuriyeti’nin her bölgesinin, toprağın niteliğine ve iklime göre, kendine özgü bir doğa yaşamı ve bitki örtüsü vardır. Kuzeydoğudaki bataklıklarda ve tropikal yağmur ormanlannda uluyan maymun, tapir, dev karıncayiyen, jaguar, bataklık geyiği ve koypu gibi hayvanlar yaşar. Çayırlarla kaplı ovalarda armadillolar, tilkiler, pumalar ve kokarcalar vardır.
Arjantin’in kuşları arasında, bir tür akbaba olan dünyanın en büyük yırtıcı kuşu kondor, devekuşuna benzer hayvanlar ve yuvasını çamurdan yapan çömlekçikuşu bulunur. Aynca Güney Amerika’ya özgü bir timsah türü olan kaymanlar, kaplumbağalar, kertenkeleler, küçük yılanlar ve büyük ırmaklarda balıkçıların peşine düştüğü çok güzel dorado balıkları da vardır. Arjantinliler’in ataları çeşitli ülkelerden gelmiştir. Göçmenlerin çoğu 1858 ile 1930 yılları arasında, İspanya ve İtalya’dan, bazıları ise Britanya Adaları’ndan, Avrupa ve Doğu Akdeniz ülkelerinden gelmişlerdir. Arjantin’de yaşayan Yerliler’in çoğu öldürülmüş ya da sürülmüştür; ama bugünkü Arjantin halkının bir bölümü Yerliler’in soyundan gelir. İngiliz kökenli Arjantinliler’in bir bölümünü ise, Patagonya’daki, Galce konuşan koyun yetiştiricileri oluşturur.
[stextbox id=”info” caption=”Arjantin’e İlişkin Genel Bilgiler” collapsing=”true” float=”true” width=”300″ bgcolor=”d6eca8″ cbgcolor=”3d80af” mleft=”15″ mright=”15″ mtop=”15″ mbottom=”15″]YÜZÖLÇÜMÜ: 2.780.092 km”.
NÜFUS: 31.496.000 (1987).
YÖNETiM BiçiMi: Cumhuriyet.
BAŞKENT: Buenos Aires.
COGRAFi ÖZELLiKLER: Kuzey ve Güney Amerika’nın en yüksek doruğu Aconcagua Dağı (6.959 metre); pampalar; kuzeyde ağaçlık Gran Chaco avlanma bölgesi; güneybatıdaki And gölleri bölgesi.
BAŞlıCA SANAYi: Donmuş et, un, dokuma, deri, kimyasal maddeler, motorlu araçlar, çelik.
BAŞlıCA ÜRÜNLER: Buğday, mısır, süpürqedarısı.vonca, sığır, koyun, pamuk, şekerkamışı, şarap, turunçgiller, petrol.
ÖNEMLi KENTLER: Buenos Aires, Rosario, Cordoba, La Plata, Tucurnan, Santa Fe, Mar del Plata, Mendoza.
EGiTiM: 6 ile 14 yaş arasındaki çocuklar için ilkokul eğitimi zorunludur.[/stextbox]
Halkın çoğu Katolik’tir. Ülkenin dili İspanyolca’dır ama İtalyanca sözcükler de kullanılır. Nüfusun yüzde 90’ı okuma yazma bilir ama kırsal bölgelerde okul sayısı hala çok azdır. Arjantin’de en sevilen spor futboldur. Öteki eğlenceler arasında yüzme, kürek çekme ve yatçılık sayılabilir.
Çiftlikler ve fabrikalar
Ülkenin zenginliği ve öteki ülkelere sattığı ürünlerin büyük bölümü, sığır yetiştiriciliğinden ve çiftçilikten sağlamr. Arjantin dünyada en fazla et, yün, buğday ve mısır ihraç eden ülkelerden biridir. Öteki önemli ürünler meyve, arpa, çavdar, pamuk, patates, pirinç, keten tohumu ve bundan çıkarılan beziryağıdır. İçilince serinleten bir tür yeşil çayolan yerbamate de yerel bir üründür. Üzüm ve öteki meyveler Andlar’ın eteklerinde yetiştirilir. Arjantin’in güneyindeki ve kuzeybatısındaki petrol kuyulan ülkenin tüm yakıt gereksinimini karşılayacak kadar verimlidir. Sert odunlu ağaçlar bakımından zengin olan büyük ormanlar vardır. Kuzeyde yetişen ve derilerin işlenmesinde kullamlan tanerı elde edilen bir ağaca odunu çok sert olduğu için “balta kıran” anlamında quebracho denir. Arjantin’de insan sayısının iki katı kadar sığır bulunur. Bu kadar çok sığın bulunan bir ülkede büyük et paketleme fabrikalanmn olması da doğaldır. Frigorifico adı verilen bu fabrikalarda et, dışanya satılmak için hazırlamr. Frigorifico’ların yan ürünleri arasında donyağı, tutkal, gliserin ve gübre sayılabilir. Arjantin’de olağanüstü çok olan buğdayın öğütüldüğü değirmenler ve ılık kuzeyde yetiştirilen şekerkamışını işleyen fabrikalar da vardır.
Arjantin gereksinimi olan birçok malı kendi üretir. Bunlar arasında dokuma,yün, reyon (yapay ipek), pamuklu kumaş, çelik, cam, çimento, kağıt, otomobil lastiği, sabun, ayakkabı, televizyon ve öteki mallan üreten sanayiler vardır.
Fabrikalarda kullamlan enerjinin çoğu petrolden elde edilir. Çünkü Arjantin’de kömür çok azdır. Hidroelektrik enerji kaynaklan da geliştirilmektedir. Motorlu taşıtlar ve kimyasal maddeler sanayileri Arjantin’deki iki önemli sanayi dalıdır. Sanayi kuruluşlannın sayısı arttıkça halkın çoğu kırsal bölgelerden kentlere göç etmiştir. Bugün nüfusun dörtte üçü kent ve kasabalarda yaşar. Başkent Buenos Aires Güney Amerika’daki en büyük kentlerden biridir; Rio de la Plata halici üzerinde
yer alır ve tüm demiryollarının birleştiği bir noktadır. Karayollan ağı da çok gelişmiştir. Başkentin yakımndaki La Plata’mn modem limam çok işlektir; gemiler buradan Parana ırmağı’na girebilir; bazılan tahıl yüklemek için Rosario’ya ya da tahıl ve sığır almak için
Santa Fe’ye gider. Güneydeki deniz üssü Bahia Blanca en önemli limandır. Andlar’ın eteğindeki Mendoza bir şarap ve meyve sanayisi merkezi, tepeler arasında kurulmuş olan üniversite kenti Cordoba ise bir oto sanayisi merkezidir.
Temel Britannica (cilt:2 aristo -ari-bal) 1992 Baskısına İlişkin Not
(Arjantin Turu) Brezilya – Arjantin Resimler
—————————–
